Raporun tamamına ulaşmak için tıklayın
İRAN’DA RADİKAL MUHAFAZAKARLARIN ZAFERİ:
İBRAHİM REİSİ VE MUHTEMEL POLİTİKALARI
Oğul Tuna, Araştırmacı
İran’ın dini lideri Ali Hamaneyi, 19 Haziran 2021 günü “İran milleti, seçimlerin büyük galibi” başlıklı mesajını yayımladı.[1] 82 yaşındaki devlet başkanı, 59,3 milyon seçmenin %48,8’inin katıldığı seçimlerin, “düşmanın paralı medyasının ve dar kafalılar ile kötü niyetlilerin” propagandasına karşı bir direniş olduğunu söyledi. Resmi sonuçlara göre, İran İslam Cumhuriyeti’nin 13. Cumhurbaşkanlığı seçiminin kazananı İbrahim Reisi oldu. Reisi, tıpkı “İslam Devrimi’nin Lideri” Hamaneyi gibi İslam peygamberinin soyundan gelen [seyyid]fakat onun gibi “Ayetullah” değil, “Hücce’tül-İslam” unvanıyla ikincil bir otoriteye sahip. Ülke içinde reformcular ve ülke dışındaki bölge uzmanları, seçim sonuçlarını “Hamaneyi’nin seçim mühendisliğinin meyvesi” olarak niteliyor.[2] Bununla beraber, İran halkının ve reformcu siyasetçilerin seçimi ve tamamen muhafazakar adaylara onay verilmesini tanımadığı aşikar.[3] Bu sebeplerle İslam Cumhuriyeti’nin meşrutiyeti adına önemli olan katılım oranının düşük olması beklenmekteydi.
Reisi, bundan önce de 2017 seçiminde aday olmuş ama görevini resmen 8 Ağustos 2021’de bırakacak olan Hasan Ruhani’ye, %57,1’e karşı %38,2 oy oranıyla kaybetmişti. Şimdi ise reformcuların ve Mahmud Ahmedinejad gibi sivri isimlerin dahil edilmediği yarışta oyların %62,2’sini aldı.[4] 5 milyona yakın geçersiz oy atıldı. İran tarihinin en düşük katılım oranına sahip seçimler, Hamaneyi’nin makamını devretmeye hazırlandığı bir dönemi öncelediği için ülkenin yakın geleceğini de ilgilendiriyor: Sağlık durumu hakkında sürekli farklı iddialar dillendirilen Hamaneyi yerine yıllardır oğlu Mücteba Hamaneyi’nin veya Reisi’nin geçeceği söyleniyor.[5]
[1] “Iranian nation; the great winner of the election” [İngilizce], Khamanei.ir, 19 Haziran 2021, https://english.khamenei.ir/news/8546/Iranian-nation-the-great-winner-of-the-election
[2] Bunun yanı sıra, İran’da kadınlar ile Şii ya da Müslüman olmayanlar da seçimlerde aday olamıyor: Savash Porgham, “Cezaevlerinin Acımasız Savcısının İran Cumhurbaşkanlığı Koltuğuna Yükselişi: İbrahim Reisi”, Gergedan dergi, 19 Haziran 2021, https://gergedan.press/cezaevlerinin-acimasiz-savcisinin-iran-cumhurbaskanligi-koltuguna-yukselisi-ibrahim-reisi-9530/
[3] “Iranian press review: Establishment blamed for presidential election boycott”, Middle East Eye, 24 Haziran 2021, https://www.middleeasteye.net/news/iran-establishment-blamed-election-boycott-press-review
[4] “2021 PRESIDENTIAL ELECTION”, Iran Data Portal, https://irandataportal.syr.edu/2021-presidential-election
[5] “Has Ebrahim Raisi been Tagged as Iran’s Next Supreme Leader?”, Raz Zimmt, The Institute for National Security Studies, 6 Ağustos 2019, https://www.inss.org.il/publication/has-ebrahim-raisi-been-tagged-as-irans-next-supreme-leader/
